Zonnepanelen en asbest: Wat je moet weten over onderdak menuiserite

Bij het plannen van zonnepanelen op je dak is het cruciaal om te weten of je dak asbest bevat. Vooral onderdakplaten van menuiserite, een veelgebruikt materiaal in oudere woningen, kunnen asbest bevatten. In dit artikel bespreken we de risico's van asbest in onderdakplaten, waarom een asbestinspectie door een asbestdeskundige noodzakelijk is, en hoe je veilig zonnepanelen kunt installeren op een woning met een potentieel risicovol onderdak.

Wat is menuiserite?

Menuiserite is een type vezelcementplaat dat in België vooral tussen de jaren 50 en eind jaren 80 vaak werd gebruikt als onderdakmateriaal. In tegenstelling tot golfplaten of gevelpanelen, is menuiserite minder zichtbaar omdat het zich onder het dakbedekkingsmateriaal bevindt, zoals dakpannen of leien. Veel mensen weten dus niet eens dat het er ligt.

Het gevaar zit hem in de samenstelling: menuiserite bevat in veel gevallen hechtgebonden asbest. Op zich vormt dit geen gevaar zolang het materiaal in goede staat blijft. Maar zodra je het gaat bewerken — denk aan boren, zagen of breken — kunnen er schadelijke asbestvezels vrijkomen die ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.

Risico's van asbest in onderdakplaten

Asbestvezels zijn microscopisch klein en kunnen, eens ingeademd, diep doordringen in de longen. De gevolgen laten zich vaak pas na tientallen jaren voelen, maar kunnen ernstig zijn: longvlieskanker (mesothelioom), longkanker en asbestose (een chronische longaandoening) zijn enkele van de bekende ziektes gelinkt aan asbest.

Bij het installeren van zonnepanelen moet men bevestigingspunten aanbrengen op het dak. Dit gebeurt meestal door het onderdak heen, wat betekent dat er geboord wordt in de onderliggende menuiserite platen. En dat is precies het probleem: zelfs kleine beschadigingen aan asbesthoudend materiaal kunnen voldoende zijn om vezels los te laten.

Daarom geldt in Vlaanderen een streng verbod op het plaatsen van zonnepanelen op asbesthoudende dak- en onderdakmaterialen.

Wettelijke bepalingen

Sinds april 2019 is het wettelijk verboden in Vlaanderen om zonnepanelen te installeren op daken waarvan de dakbedekking of het onderdak asbest bevat. Ook het plaatsen van een overzetdak op een asbesthoudende structuur is verboden.

De Vlaamse overheid wil hiermee vermijden dat bij installatiewerken onbewust asbestvezels vrijkomen. Bij een controle kan de installateur, maar ook de eigenaar van het pand, aansprakelijk gesteld worden. Daarom is het essentieel om vooraf een asbestinspectie te laten uitvoeren.

Rol van een erkende asbestdeskundige

Een erkende asbestdeskundige voert een niet-destructieve asbestinventarisatie uit. Dit houdt in dat hij of zij het gebouw onderzoekt op de aanwezigheid van asbesthoudende materialen zonder het materiaal te beschadigen. Bij twijfel kan een staalname en laboratoriumanalyse plaatsvinden om uitsluitsel te geven.

Zo’n rapport is niet alleen nuttig bij zonnepanelen, maar zal vanaf 2032 zelfs verplicht zijn bij elke verkoop van een woning in Vlaanderen. Laat je dus goed begeleiden, want de wetgeving wordt steeds strenger.

Stappenplan voor veilige installatie

1. Controleer de Zonnekaart Vlaanderen

Gebruik de Zonnekaart Vlaanderen om na te gaan of jouw dak qua ligging, helling en zoninstraling geschikt is voor zonnepanelen. Dit geeft een goed eerste beeld van het potentieel van je dak.

2. Laat een asbestinspectie uitvoeren

Vooraleer je zonnepanelen laat plaatsen, moet je zeker weten dat je dak veilig is. Laat een erkende asbestdeskundige controleren of je onderdak bestaat uit menuiserite of een ander verdacht materiaal.

3. Asbesthoudend? Laat het professioneel verwijderen

Wordt er asbest aangetroffen, dan moet het verwijderd worden door een erkende asbestverwijderaar. Zelf verwijderen is verboden en levensgevaarlijk. Pas na een geslaagde sanering mag de installateur aan de slag.

4. Zonnepanelen laten installeren

Zodra je dak vrij is van asbest en structureel in orde is, kan je zonnepanelen installeren. Kies bij voorkeur voor een RESCert-gecertificeerde installateur die ervaring heeft met renovaties en oudere daken.

Extra tip: combineer zonnepanelen met dakrenovatie

Is je dak al wat ouder of vertoont het tekenen van slijtage? Dan is het vaak voordeliger om een dakrenovatie te combineren met de installatie van zonnepanelen. Zo sla je twee vliegen in één klap: je dak is meteen asbestvrij en klaar voor de toekomst.

Bovendien zijn er soms premies beschikbaar voor wie asbest verwijdert in combinatie met energiebesparende maatregelen zoals zonne-energie. Informeer je hierover bij je gemeente of via Mijn VerbouwPremie.

Conclusie

Het installeren van zonnepanelen op een dak met menuiserite onderdakplaten vereist extra waakzaamheid. De aanwezigheid van asbest vormt niet alleen een gezondheidsrisico, maar is ook wettelijk een belemmering voor installatie. Laat daarom altijd een controle op asbesthoudende onderdakplaten uitvoeren door een erkend asbestdeskundige. Combineer dit met een check via de Zonnekaart om te weten of jouw dak geschikt is voor zonnepanelen. Zo werk je veilig, legaal én toekomstgericht aan een duurzame woning.